Hvat er samsjón og sjónvenjing?

Samsjón er førleikin hjá eygunum at arbeiða saman. Eitt gott samstarv millum eyguni, góð fokuseringsevni, saman við neyvum eygnarøslum, eru við til at geva okkum eina smidliga sjón tá vit t.d. eru til arbeiðis, í skúla, í ferðsluni ella íðka ítrótt.

Ein góð samsjón er ikki nøkur sjálvfylgja

Kanningar vísa at uml. 15% av øllum børnum og vaksnum hava samsjónstrupulleikar í størri ella minni mun. Samsjónstrupulleikar kunnu volda nógvar ampar í gerandisdegnum, t.d kann lesing og nærarbeiði vera trupult. Teir flestu samsjónstrupulleikarnir kunnu tó bøtast um við sjónvenjing.

Samsjón arbeiðir eisini við venjingum til fólk við seinheilaskaðaHvussu veit eg um mín samsjon er góð ella ring?

Tað finnast nógv ymisk tekin uppá samsjónstrupulleikar. Umleið fimta hvørt barn og vaksin hava trupulleikar við samsjónini. Hjá skúlabørnum kemur hetta ofta týðiligast til sjóndar í 3. – 4. flokki, tá barnið ikki mennir sínar lesiførleikar við somu ferð sum floksfelagarnir. Tá kann barnið longu vera tvey ella fleiri flokksstig aftanfyri í lesing. Hjá smærri børnum og hjá vaksnum er tað annað, sum kann vera tekin uppá at samsjónin ikki er nøktandi.

Eitt ella fleiri av niðanfyri nevndu eyðkennum kunnu vera tekin uppá at barnið ella tann vaksni hevur samsjónstrupulleikar:

Tað yngra barnið

• Dámar ikki at mala runt ella reiggja
• Fær lætt bilverk og sjóverk
• Ringa javnvág (balansa)
• Er ella hevur verið oyrabarn
• Klombrut, koppar lutir ella smekkar seg ofta í
• Velur bóltspæl frá, hevur ilt við at lofta
• Ongan áhuga í bókstavum og tølum
• Hevur ilt við at hugsavna seg
• Situr óróligt á stólinum

Skúlabarnið

• Blívur skjótt troytt og hevur ringt við at savna seg tá tað lesur
• Hevur ringt við at sita stilt.
• Loypur orð ella reglur um undir lesing
• Býtir um uppá orð og bókstavir, t.d ringt við at síggja mun ímillum b og d.
• Skrivar tøl og bókstavir speglvent
• Heldur hondina fyri eitt eygað tá tað lesur
• Missir lætt vekk og má ofta lesa umaftur fyri at skilja tekstin
• Hevur høvuðpínu, er svimbul, ringa javnvág og bilverk
• Brúkar fingurin til at fylgja tekstinum
• Blinkar nógv við eygunum ella tárar – serliga tá tað skal lesa
• Gníggjar sær í eygunum – eisini tá tað skal lesa
• Lesur seint og hækkandi
• Koppar lutir ella dettur lætt um egnu bein
• Velur bóltspæl og annan ítrótt frá
• Teksturin flytir seg og orðini flóta saman
• Bókstavir upplivast til tíðir dupultir

Vaksin

• Ilt við at minnast tað ein lesur, og má lesa umaftur fyri at skilja
• Høvuðpínu, svimbul, ringa javnvág og bilverk
• Ilt við at skifta fokus frá fjar til nær og øvugt
• Troytt eftir lesing í bert stutta tíð
• Brúkar fingurin við lesing og regluskift
• Orienterings-trupulleikar, serliga í trafikkinum
• Lesur seint og hækkandi
• Lesur skeivt
• Lítið og onki yvirskot eftir ein arbeiðsdag

Brillur ella linsur loysa ikki altíð trupulleikan

Sjónin er meir enn bara at síggja klárt og týðiligt. Í dag verða stór krøv sett til sjónina í nógvum av lívsins viðurskiftum, bæði hjá yngri og eldri. Um ein hevur sjónstrupulleikar, er loysnin aloftast, at tú fært brillur ella linsur. Men hetta er ikki altíð nóg mikið, og kanska heldur ikki altíð tann besta loysnin.

Hóast hvørt eyga í sínum lagi sær væl, er ikki vist, at tey arbeiða smidligt og effektivt saman. Tað er ikki vist at tú hevur eina góða samsjón!

Í summum førum er sjónvenjing tann besta loysnin

Sjónvenjing er samansett av grovmotoriskum og fínmotoriskum venjingum, sum styrkja um tín førleika at brúka sjónina í gerandisdegnum t.d. tá tú skalt lesa, arbeiða við teldu, koyra bil ella íðka ítrótt.

Sjónvenjing snýr seg ikki bara um eyguni, men er ein samansett tilgongd, har allur kroppurin er í spæli. Tí verður arbeitt við fleriri ymiskum økjum í senn. M.a við hesum:

• Eygnarørslur (fylgirørslur)
• Fokuseringsevni (síggja klárt)
• Fikseringsevni (síggja einkult)
• Samsjónin (samarbeiði millum eyguni)
• Orientering (perifera sjónin)
• Dýbdarfatan (3D)
• Koordinatión (sjón og rørsla)
• Javnvág
• Visuel savnan (blívur ikki órógvaður av óviðkomandi sansainntrykkum)
• Kropstilvitan (hvar eru likamslutirnir í mun til hvønn annan)
• Visualiserings evnini (minnast í myndum)
• Visuel perceptión (skilja tað sum eg síggi) 

Hví venja sjónina?

Sjónin er okkara týdningarmiklasti sansur. Heili 80% av allari sansing er umvegis sjónina. Tí hevur ein góð sjón alstóran týdning fyri at vit klára okkum væl í gerandisdegnum.

Endamálið við sjónvenjing er at menna førleikar, ið eru neyðugir fyri eina vælvirkandi sjón til tørvin hjá tí einstaka m.a. í sambandi við lesing, arbeiðið við skíggja, bilkoyring og íðkan av ítrótti.

Sjónvenjing styrkir samsjónina!

Eisini er endamálið at avmarka ella beina burtur teir ampar, som eru av einari ringari samsjón. Ein ring samsjón er, tá eygnavøddarnir ikki arbeiða saman við heilanum og kroppinum. Eyguni skulu megna fleiri førleikar um somu tíð. Tey skulu samskipa fokusering hjá báðum eygum, rætta eyguni móti tí sama punktinum, og samstundis gera myndina týðiliga.

Hvussu verður staðfest at sjónvenjing er gagnligt fyri meg?

Tá tú hevur fingið eina tíð hjá Samsjón verður fyrst gjørd ein screening - ein neyv sjónkanning. Hetta er ein umfatandi sjónkanning í optikarastólinum, umframt at vit gjøgnumganga eitt spurnarblað.

Verður staðfest at tú kanst fáa gagn av sjónvenjing, fært tú møguleikan at fara heim at hugsa teg um. Síðani kanst tú venda aftur og fáa gjørt eina venjingarætlan málrætta til tín tørv.

Hvat er innihaldið í eini venjingarætlan?

Málið við venjingunum er at betra um tey visuellu evnini, stig fyri stig. Sjónvenjing er samansett av venjing inni á klinikkini og heima. Umleið triðju hvørja viku kemur tú inn á klinikkina, har vit gjøgnumganga tær venjingar tú hevur vant heima. Síðani fært tú nýggjar venjingar, sum tú so aftur venur heima – í uml. 20 minuttir hvønn dag. Ongin er heilt eins, so hvussu leingi eitt slíkt venjingartíðarskeið varir, er treyta av hvør sjónstrupulleikin er, men sjálvandi eisini av venjingarinnsatsinum heima.

Sjónvenjing er ein breið blanding av venjingum og rørslum, sum sameina spæl og innlæring, soleiðis at tað er bæði stuttligt og spennandi hjá tí sum venur, men samstundis eisini passaliga avbjóðandi. Venjingarskráin verður laga til individuelt, og sjálvar venjingarnar tilpassaðar eftir aldri og førleika.

Sjónin er óloysiliga bundin at restini av kroppinum og okkara sansaskipan. Tí innihalda venjingarnar ofta eisini ymiskar motorikk- og javnvágsvenjingar. Á hendan hátt lærir tann sum venur at fáa tamarhald á bæði kroppi og eygnarørslum samstundis.

Teir visuellu eginleikarnir verða vandir so mikið ofta, at teir verða sjálvvirkandi. Soleiðis at tað í framtíðini fer minst møgulig tilvitað orka til sjónina.

Ein kemur ikki sovandi til eina vælvirkandi samsjón

Heimavenjingarnar krevja at ein er støðufastur og áhaldin. Venjingin krevur motivatión og góðan stuðul frá foreldrunum, um tað er eitt barn sum venur. 

Tað besta við slíkari venjing, í mun til so nógvar aðrar kropsligar venjingar, er, at tá samsjónin fyrst er komin upp á pláss, er vandin fyri afturstigi sera lítil, og tað vil tí sjáldan vera neyðugt at halda venjingina við líka. Um ein brúkar sjónina vanligt og fjølbroytt í gerandisdegnum kann ein vænta at úrslitið av venjingunum heldur sær.

Frá teimum, sum hava verið ígjøgnum sjónvenjing síðani Samsjón byrjaði í 2016, frætta vit, at tey hava fingið betri áræði til lívið sum heild, umframt at tey hava fingið eina smidligari og effektivari sjón.

Vilt tú vita meira

Vilt tú vita enn meira um sjónvenjing m.a. um hvussu venjingarnar ganga fyri seg, hevur amerikanski fakfelagsskapurin COVD gjørt eina upptøku, sum sæst á teirra síðu, her: https://www.covd.org/page/vision_therapy

Á heimasíðuni er eisini umfatandi upplýsandi tilfar um hetta fakøki.

Eydnusøgur

Tey fyrstu árini vóru vit nokkso røsk at leggja søgur út á okkara Facebooksíðu, um hvørjar avbjóðingar og úrslit ymisk viðskiftafólk hava havt. Avbjóðingar og úrslit eru framvegis tey somu og góðu.
Um hetta hevur tín áhuga, kanst tú royna at leita HER.

Ring ella skriva til okkara

Eini 30-40 børn og vaksin eru í sjónvenjingarkalendaranum í senn. Vikan er býtt upp soleiðis at eg arbeiði við sjónvenjingum mánadag, mikudag og fríggjadag. Hevur sjónvenjing tín áhuga, ert tú vælkomin at biðja um tíð. Ofta ber til at sleppa framat rímiliga skjótt.

Týsdag, hósdag og leygarmorgun er handilin opin, og fólk kunnu støkka inn á gólvið. Tá taki eg sjónroyndir og arbeiði annars við brillum o.ø.